SWD (Snajperskaja Wintowka Dragunowa)

źródło: www,opisybroni.republika.pl

SWD (Snajperskaja Wintowka Dragunowa) to radziecki samopowtarzalny karabin wyborowy skonstruowany przez Jewgienija Dragunowa. Konkurs na radziecki samopowtarzalny karabin wyborowy (Snajperskaja Samozariadnaja Wintowka) rozpoczęto 1958r, w konkursie brały udział biura konstrukcyjne Fiodora Barinowa, Jewgienija Simonowa, Aleksandra Konstantinowa i Jewgienija Dragunowa. Prace nad samopowtarzalnym karabinem wyborowym prowadzono również w biurze konstrukcyjnym Michaiła Kałasznikowa, jednak konstruktor wycofał się z konkursu. Nowy karabin wyborowy miał być bronią skonstruowaną od podstaw, w odróżnieniu od wcześniejszych radzieckich karabinów wyborowych które były odmianami podstawowych karabinów piechoty. W 1960r przeprowadzono próby fabryczne, po których do dalszego etapu wybrano karabin SWD-137 Simonowa, 2B-W10 Konstantinowa oraz SSW-61 Dragunowa.

Niedługo po próbach fabrycznych karabin SWD-137 odrzucono jako nie spełniający wymagań, tak więc w ostatnim etapie konkursu brał udział karabin 2B-W10 i SSW-61. Karabin Konstantinowa posiadał wiele elementów wykonanych metodą tłoczenia, dzięki czemu jego wykonanie było mniej materiałochłonne i czasochłonne w porównaniu z bronią Dragunowa. Karabin skonstruowany przez Dragunowa charakteryzował się jednak lepszą celnością, niezawodnością i wytrzymałością, dlatego też w 1963r został wprowadzony do uzbrojenia armii radzieckiej, gdzie zastąpił wyborową odmianę karabinu powtarzalnego Mosin 1891/30 . 

SWD działa na zasadzie odprowadzania gazów prochowych przez boczny otwór w lufie, zastosowano układ gazowy z dwupołożeniowym regulatorem, krótkim skokiem tłoka gazowego oraz rurą gazową umieszczoną nad lufą. Sprężynę powrotną tłoka gazowego owinięto wokół tłoczyska. Broń posiada zamek z trzema ryglami ryglowany poprzez obrót w lewo.

Po wystrzeleniu z magazynka ostatniego naboju zespół ruchomy zatrzymuje się w tylnym położeniu. Ze względu na brak dźwigni zatrzasku zamka zwolnienie zespołu ruchomego w przednie położenie możliwe jest jedynie poprzez nieznaczne odciągnięcie rączki zamkowej w tylne położenie. Urządzenie powrotne składa się z dwóch sprężyn umieszczonych jedna za drugą, pierwsza sprężyna powrotna znajduje się w kanale suwadła.

Karabin posiada mechanizm spustowy z przerywaczem oraz mechanizm uderzeniowy z kurkiem zakrytym i iglicą swobodną. Mechanizm spustowy umożliwia strzelanie jedynie ogniem pojedynczym. Zastosowano bezpiecznik samoczynny uniemożliwiający oddanie strzału przy niezaryglowanym zamku oraz bezpiecznik nastawny blokujący spust, szynę spustową i uniemożliwiający przeładowanie. Umieszczona po prawej stronie komory zamkowej dźwignia bezpiecznika nastawnego w położeniu górnym (broń zabezpieczona) zasłania wycięcie dla rączki zamkowej przechodzące w okno wyrzutowe. Komorę zamkową wykonano ze stali poprzez frezowanie.

Karabin zasilany jest rosyjskim nabojem karabinowym 7,62x54R mm. Zasilanie odbywa się ze stalowego dwurzędowego magazynka łukowego z dwupozycyjnym wyprowadzeniem o pojemności 10 naboi. Gniazdo magazynka znajduje się pod komorą zamkową, przed chwytem pistoletowym. Pomiędzy gniazdem magazynka a kabłąkiem spustu umieszczono dźwignię zatrzasku magazynka. Karabin posiada lufę wyposażaną w chromowany przewód o prawoskrętnym gwincie z czterema bruzdami. Skok gwintu w karabinach wyprodukowanych przed 1990r wynosi 320mm, natomiast skok gwintu w karabinach wyprodukowanych po 1990r wynosi 240mm. Lufa zakończona jest szczelinowym tłumikiem płomieni, pod lufą znajduje się zaczep do mocowania bagnetu 6H3 lub 6H4. SWD posiada drewniane łoże z umieszczonymi po bokach otworami wentylacyjnymi oraz drewnianą kolbę stałą z umieszczonym na środku wycięciem i przednią ścianką pełniącą rolę chwytu pistoletowego. Na kolbie znajduje się regulowana poduszka policzkowa. Nowsze karabiny SWD charakteryzują się kolbą oraz łożem wykonanym z tworzywa sztucznego. Rozkładanie częściowe następuje poprzez odłączenie pokrywy komory zamkowej oraz odłączenie komory spustowej. Po lewej stronie komory zamkowej znajduje się szyna do bocznego montażu celownika optycznego. Broń można rozłożyć bez odłączania celownika od komory zamkowej, jednak instrukcja obsługi nakazuje odłączenie celownika od karabinu po zakończeniu strzelania. Pierwszy i najbardziej popularny celownik optyczny przeznaczony do SWD to PSO-1 (Pricel Snajperskij Opticzeskij 1) o powiększeniu 4x. Broń może być również wyposażona w inne celowniki optyczne lub noktowizyjne. Karabin posiada mechaniczne przyrządy celownicze składające się z muszki w półotwartej osłonie oraz celownika krzywkowego ze szczerbinką. Celownik charakteryzuje się nastawami od 100 do 1200m co 100m.

Celownik optyczny PSO-1 posiada powiększeniem 4x, średnicę obiektywu wynoszącą 24mm oraz pole widzenia wynoszące 6 stopni. Obudowa wyposażona jest w integralny boczny montaż umożliwiający przymocowanie celownika do szyny umieszczonej po lewej stronie komory zamkowej karabinu SWD. Znak celowniczy umieszczony na środku siatki celowniczej odpowiada średniemu punktowi trafienia podczas strzelania na 1000m, niżej umieszczono znaki celownicze odpowiadające średniemu punktowi trafienia podczas strzelania na 1100m, 1200m oraz 1300m. Siatka celownicza posiada podziałkę umożliwiającą ocenę odległości na podstawie widocznego w celowniku wyprostowanego człowieka (przy założeniu że wzrost człowieka wynosi 1,7m). Podziałka do oceny odległości posiada oznaczenia odpowiadające odległościom od 200m do 1000m co 200m. PSO-1 wyposażony jest w podświetlaną na zielono siatkę celowniczą oraz ekran luminescencyjny umożliwiający wykrywanie źródeł światła podczerwonego. Na górnej powierzchni obudowy celownika znajduje się bęben odległościowy, natomiast po prawej stronie bęben poprawki bocznej. Siatka celownicza nie jest centryczna, tak więc podczas zmiany ustawień celownika siatka celownicza zmienia położenie. W tylnej części obudowy umieszczono gumowy ocznik ułatwiający zachowanie prawidłowej odległości pomiędzy okiem a okularem. Według instrukcji obsługi celownik PSO-1 należy odłączyć od broni po zakończeniu strzelania.

SWD powinien być zasilany wyborowymi odmianami naboju 7,62x54R mm. Nabój wyborowy 7N1 skonstruowany przez Wiktora Sobielnikowa w latach 60. posiada pocisk pełnopłaszczowy ze stalową przednią częścią rdzenia, ołowianą częścią tylną oraz ołowianą koszulką umieszczoną wokół przedniej części rdzenia. Pocisk naboju 7N1 charakteryzuje się masą 9,9g oraz prędkością początkową 826m/s podczas strzelania z SWD. Inna odmiana wyborowa naboju 7,62x54R mm to wprowadzony do uzbrojenia w 1999r nabój 7N14 wyposażony w pełnopłaszczowy pocisk z rdzeniem ołowianym. Pocisk naboju 7N14 charakteryzuje się masą 9,84g oraz prędkością początkową 829m/s podczas strzelania z SWD. Wykorzystanie innych odmian naboju 7,62x54R mm jest możliwe, jednak powoduje wzrost rozrzutu. Karabiny produkowane od 1990r posiadają skok gwintu wynoszący 240mm zamiast wcześniejszego 320mm. Nowy skok gwintu powoduje lepszą stabilizację pocisków przeciwpancerno zapalających B-32 oraz smugowych T-46M, jednak nie wpływa dobrze na celność podczas strzelania nabojem 7N1.

W-70 to skonstruowana w połowie lat 60. odmiana SWD wyposażona w mechanizm spustowy umożliwiający strzelanie ogniem pojedynczym i ciągłym. Karabin zasilany był nabojem 7,62x54R mm, zasilanie odbywało się z dwurzędowego magazynka łukowego z dwupozycyjnym wyprowadzeniem o pojemności 20 naboi. W-70 posiadał krótszą i bardziej masywną lufę oraz dwójnóg przymocowany do wylotowej części lufy. Dwójnóg wyposażony był w mechaniczny kompensator podrzutu, dzięki czemu karabin podczas strzelania 3 strzałowymi seriami charakteryzował się podobną celnością do karabinka maszynowego (karabinu maszynowego zasilanego nabojem pośrednim) RPK. Karabin W-70 nie został wprowadzony do uzbrojenia i nie był produkowany seryjnie.

SWD-S to skonstruowana w latach 80. odmiana wyposażona w odłączaną kolbę drewnianą z wycięciem i przednią ścianką pełniącą rolę chwytu pistoletowego, broń przeznaczona była dla wojsk powietrznodesantowych. Natomiast SWDS to skonstruowana w latach 90. odmiana wyposażona w oddzielny chwyt pistoletowy wykonany z tworzywa sztucznego, metalową kolbę składaną na lewą stronę komory zamkowej, bardziej masywną lufę oraz nowy tłumik płomieni. Karabin nie posiada zaczepu do mocowania bagnetu. SWD-S oraz SWDS zasilane są nabojem 7,62x54R mm, zasilanie odbywa się z dwurzędowego magazynka łukowego z dwupozycyjnym wyprowadzeniem o pojemności 10 naboi.

SWU (Snajerskaja Wintowka Ukorocziennaja) to odmiana skonstruowana w układzie bez kolby właściwej (bull pup). SWU podobnie jak większość konstrukcji w układzie bez kolby właściwej charakteryzuje się układem liniowym (punkt podparcia stopki kolby umieszczony na jednej linii z lufą). Karabin zasilany jest nabojem 7,62x54R mm, zasilanie odbywa się z dwurzędowego magazynka łukowego z dwupozycyjnym wyprowadzeniem o pojemności 10 naboi. Gniazda magazynka znajduje się pod komorą zamkową, za chwytem pistoletowym. Dźwignię zatrzasku magazynka umieszczono za gniazdem magazynka. Mechanizm spustowy umożliwia strzelanie jedynie ogniem pojedynczym. SWU posiada nieznacznie krótszą lufę od SWD, na końcu lufy znajduje się urządzenie wylotowe pełniące rolę hamulca wylotowego oraz tłumika płomieni. Po lewej stronie komory zamkowej umieszczono szynę do bocznego montażu celownika optycznego. Zastosowano również składane mechaniczne przyrządy celownicze. Na podstawie SWU skonstruowano karabin SWU-A (Snajperskaja Wintowka Ukorocziennaja Awtomaticzeskaja) wyposażony w mechanizm spustowy umożliwiający strzelanie ogniem pojedynczym i ciągłym. Karabin SWU wyposażony w dwójnóg nosi oznaczenie SWU-S (S od Soszka), natomiast odmiana wyposażona w dwójnóg oraz mechanizm spustowy umożliwiający strzelanie ogniem pojedynczym i ciągłym posiada oznaczenie SWU-AS.

SWDK (Snajperskaja Wintowka Dragunowa Krupnokalibiernaja) to odmiana zasilana nabojem 9,3x64mm 7N33. Zasilanie odbywa się z dwurzędowego magazynka łukowego z dwupozycyjnym wyprowadzeniem o pojemności 10 naboi, magazynek wykonano z tworzywa sztucznego. Zastosowano wykonane z tworzywa sztucznego łoże, oddzielny chwyt pistoletowy oraz metalową kolbę składaną na lewą stronę komory zamkowej.

Na kolbie znajduje się gumowa stopka oraz poduszka policzkowa. Karabin wyposażony jest w lufę zakończoną szczelinowym tłumikiem płomieni, broń nie posiada zaczepu do mocowania bagnetu. Po lewej stronie komory zamkowej umieszczono szynę do bocznego montażu celownika optycznego. Celownik przeznaczony do stosowania na SWDK to 1P70 "Giperon" o powiększeniu 3-10x. Zastosowano również w mechaniczne przyrządy celownicze składające się z muszki w półotwartej osłonie oraz celownika krzywkowego ze szczerbinką.

Typ 79, Typ 85 oraz NDM 86 to chińskie bezlicencyjne kopie karabinu wyborowego SWD. Karabiny Typ 79 oraz Typ 85 stanowią uzbrojenie armii chińskiej, natomiast NDM 86 przeznaczony jest na rynek cywilny. Inna kopia SWD to iracki karabin wyborowy Al Kadesiya produkowany do 1991r, kiedy to podczas pierwszej wojny w zatoce perskiej zniszczona została fabryka w której był produkowany. Po zakończeniu wojny produkcji nie wznowiono. Karabiny wyborowe SWD oraz odmiany tej broni produkowane były jedynie w ZSRR, Iraku oraz Chinach. Nie jest to dziwne biorąc pod uwagę że zapotrzebowanie na karabiny wyborowe jest mniejsze niż na karabinki automatyczne i karabiny maszynowe.

Pierwsze karabiny wyborowe SWD zakupiono dla Wojska Polskiego w latach 60., ogółem Wojsko Polskie posiadało około 1300 karabinów tego wzoru. SWD nie był produkowany w Polsce, tak więc wszystkie karabiny wykorzystywane w Wojsku Polskim były produkcji radzieckiej. Co ciekawe Wojsko Polskie nie wykorzystywało w dużych ilościach wyborowego naboju 7N1, tak więc strzelania prowadzono z użyciem naboju ŁPS (nabój wyposażony w pocisk pełnopłaszczowy z rdzeniem stalowym i ołowianą koszulką), co miało niekorzystny wpływ na celność. Nabój 7N1 był natomiast znacznie częściej wykorzystywany w karabinach SWD należących do polskiej Milicji Obywatelskiej.

SWD-M to skonstruowana w Polsce zmodernizowana odmiana SWD. Prace nad karabinem SWD-M prowadzono w Wojskowym Instytucie Technicznym Uzbrojenia w ramach programu Baryt. SWD-M nie był produkowany od podstaw, wszystkie karabiny skonstruowano poprzez modyfikację "oryginalnych" SWD. Pierwsze prototypy wyposażone były w celownik optyczny LD-6 o powiększeniu 6x oraz dwójnóg przymocowany do zaczepu bagnetu umieszczonego na lufie, jednak rozwiązanie takie nie wpływało korzystnie na celność. Ostateczna wersja karabinu SWD-M posiada celownik optyczny LD-6, nową lufę wyprodukowaną w Zakładach im. Hipolita Cegielskiego oraz dwójnóg przymocowany do obejmy umieszczonej wokół łoża. Karabin zasilany jest nabojem 7,62x54R mm, zasilanie odbywa się z dwurzędowego magazynka łukowego z dwupozycyjnym wyprowadzeniem o pojemności 10 naboi.  Początkowo zakładano zmodyfikowanie 900 karabinów SWD do standardu SWD-M, jednak ostatecznie powstało 10 karabinów pierwszej serii prototypowej, 10 karabinów drugiej serii prototypowej oraz 148 karabinów "seryjnych". Brak środków oraz przystąpienie Polski do NATO (tym samym przejście z rosyjskiego naboju 7,62x54R mm na standardowy natowski nabój 7,62x51mm) spowodowały zakończenie programu.

SWD był jednym z pierwszych produkowanych seryjnie samopowtarzalnych karabinów wyborowych. Broń charakteryzuje się dobrą niezawodnością, trwałością oraz niewielką masą. Rozkładanie poprzez odłączenie pokrywy komory zamkowej wymusiło jednak zastosowanie bocznego montażu celownika optycznego, co nie wydaje się dobrym rozwiązaniem w karabinie wyborowym. Dość często można spotkać się z opiniami według których celownik optyczny karabinu SWD nie "trzyma zera", co po części może być spowodowane zalecanym przez instrukcję obsługi odłączaniem celownika od karabinu po zakończeniu strzelania. Karabin wyborowy SWD nadal znajduje się w uzbrojeniu armii rosyjskiej.

SWD wyposażony w dwójnóg oraz lunetę Minuta o powiększeniu 3-9x





Siatka celownika optycznego PSO-1

Źródło: LINK